Pętna

Chciałbyś poczuć dreszczyk emocji przemierzając nieodmiennie cichy i spokojny Beskid Niski? Odwiedź Pętną i wyobraź sobie, że jesteś ofiarą beskidzkich rozbójników… Spętany i przerażony błagasz o litość… albo wywiedziony w dzikie leśne ostępy przez mylne „zapętlone” drogi, czekasz na ratunek…

Legendy o pochodzeniu nazwy Pętna są niezwykle ciekawe… Snując te emocjonujące rozmyślania zachowaj jednak czujność, gdyż możesz potknąć się o … rurę. Kilka z nich wystaje z ziemi nieopodal cerkwi. Rury są pozostałością krótkiej przygody Pętnej z ropą naftową. W XIX wieku czarne złoto płynęło z 5 szybów naftowych. Nad wydobyciem czuwali właściciele – rodzina Wethejmerów.  Produkty z kopalni zawędrowały nawet na Wystawę Powszechną w Wiedniu. Ponownie szukano ropy w Pętnej w okresie międzywojennym, niestety bez większych efektów.         Późniejsza historia Pętnej toczyła się podobnym torem jak pobliskich miejscowości. W czerwcu 1947 roku wysiedlono ze wsi prawie 500 osób. W latach 50 i 60 ludność łemkowska zaczęła powoli do Pętnej wracać. I w tym momencie zrobiło się niewesoło. Aby odzyskać swoje gospodarstwa z rąk osadników trzeba je było wykupić, a osadnicy wcale do sprzedaży nie byli chętni. Wywiązało się wówczas wiele sporów i awantur… niektóre kończyły się ponownym wysiedleniem rodzin łemkowskich na zachód. Najbardziej dramatycznym wydarzeniem z tamtego okresu było podpalenie domu jednego z osadników. Winnymi pożaru, w którym zginęło dwoje ludzi władze orzekły ludność łemkowską. Podobno była to jedna wielka prowokacja,  po to aby zniechęcić pozostałych Łemków do powrotów z wygnania. Wydarzenia te stały się kanwą scenariusza jednego z odcinków popularnego w latach 70 serialu „Droga”. Aby ukoić nerwy wzburzone wspomnieniem tej historii można pospacerować i przy okazji odwiedzić wspomnianą już wcześniej cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewii. Zbudowano ją na planie krzyża greckiego w 1916 roku. Poprzednio na jej miejscu znajdowała się drewniana świątynia niestety rozebrana w 1935 roku. Na szczęście ten los ominął drewnianą dzwonnicę z 1700 roku, którą podziwiać możemy do dziś. Nieopodal dzwonnicy stoją dwa krzyże rocznicowe. Warto zwrócić uwagę na ten upamiętniający 950-lecie chrztu Rusi – Ukrainy… bo to jedyny przypadek na Łemkowszczyźnie użycia słowa Ukraina w takim kontekście.

Na koniec spacer wiejską drogą… na każdym kroku towarzyszą nam kamienne krzyże, figury  lub urocza kapliczka. Na spostrzegawczych czeka nietypowa zagadka. Przy drodze stoją resztki tajemniczego pomnika…

Jak dojechać:

• z Gorlic, drogą wojewódzką 977

Szlaki

– narciarskie            zielony ,         na Wirchne

na Dziamerę

niebieski,       na Zawierszę

– inne                        czarny,           dojściowy do cmentarza nr 63

Zabytki i ciekawostki

• drewniana dzwonnica z 1700r
• cerkiew p.w. św. Paraskewy
• cmentarz parafialny z starym cerkwiskiem
• przydrożne krzyże
• cmentarz z I WŚ nr 63
• wypożyczalnia nart biegowych i rowerów – Przystanek Magura
• studnia pasterska pod Dziamerą